آموزش لهجه عراقی و مکالمه عربی فصیح

دعای سی‌ و چهار – اعتـراف به گناه و درخواست توبه
دعا برای اعتراف به گناه و درخواست توبه:
این دعا دوازدهمین دعا از مجموعه دعاهای صحیفه سجادیه می باشد و در صحیفه جامعه به عنوان سی و چهارمین دعا تنظیم شده است.

امام سجاد (علیه السلام) این دعا را در چهار بخش مختلف به رشته تقریر درآورده اند. نخستین بخش دعا برای اعتراف به گناه و درخواست توبه، اقرار به گناهان و کوتاهی در امور الهی ست. آن حضرت سپس با بیانی ستودنی درخواست بازگشت و انابه به سوی حق تعالی دارد.

امام علی بن الحسین(علیه السلام) باحالات جسمی سراپا ترس و خوف و لرزش به قلب معبود خود راه می گشاید و آفریدگار را توبه پذیری خطاب می کند که بندگان را به این صفت خود عادت داده است.

در بخش سوم دعا برای اعتراف به گناه و درخواست توبه، عوامل سلب توفیق دعا و حاجت خواهی بندگان از خداوند را غفلت از واجبات و سستی در انجام فرائض الهی معرفی نموده، که در نتیجه سبب کفران نعمت و ناتوانی در مناجات با الله می شود.

امام بسیار متخصصانه در آخرین بخش از دعا برای اعتراف به گناه و درخواست توبه، ویژگی بندگان تائب و بهترین بندگان پروردگار را مورد بررسی قرار داده و با غنیمت شمردن فرصت توبه، از خداوند منان طلب عفو و بخشش نموده است. توکل و استعانت از خدای عزوجل، خشنودی خداوند از عمل کم بندگان، فراوانی پاداش او، ضمانت الهی برای استجابت دعاها، مهمترین ارکان دعا برای اعتراف به گناه و درخواست توبه، می باشد.

نکته طلایی دعا برای اعتراف به گناه و درخواست توبه، باز بودن مسیر توبه برای گناه کاران و ممنوعیت از ناامیدی از رحمت خداوند است.

اَللّٰهُمَّ إِنَّهُ یَحْجُبُنِی عَنْ مَسْأَلَتِکَ خِلَالٌ ثَلَاثٌ، وَتَحْدُونِی عَلَیْهَا خِلَّهٌ وَاحِدَهٌ، یَحْجُبُنِی أَمْرٌ أَمَرْتَ بِهِ فَأَبْطَأْتُ عَنْهُ، وَنَهْیٌ نَهَیْتَنِی عَنْهُ فَأَسْـرَعْتُ إِلَیْهِ، وَنِعْمَهٌ أَنْعَمْتَ بِهٰا عَلَیَّ فَقَصَّـرْتُ فیٖ شُکْرِهَا. وَیَحْدُونِی عَلیٰ مَسْأَلَتِکَ تَفَضُّلُکَ عَلیٰ مَنْ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ إِلَیْکَ، وَوَفَدَ بِحُسْنِ ظَنِّهِ إِلَیْکَ، إِذْ جَمِیعُ إِحْسَانِکَ تَفَضُّلٌ، وَإِذْ کُلُّ نِعَمِکَ ابْتِدَاءٌ.

خداوندا مسلّماً سه خصلت، مرا از درخواست از حضـرتت مانع می‌شود و یک خصلت مرا به جانب درخواست از تو پیش می‌برد. آن سه خصلتی که مانع درخواست من می‌باشد این است: کار خوبی که مرا به آن فرمان دادی و من در انجامش کندی کردم؛ کار زشتی که مرا از آن بازداشتی و من در ارتکابش شتاب ورزیدم؛ نعمتی که به من دادی و من در سپاس‌گزاری‌اش کوتاهی کردم. و آن‌چه مرا به سوی درخواست از تو پیش می‌برد: احسان توست به کسی که با نیت خالص به سوی تو آمد و با خوش‌گمانی‌اش به پیشگاه حضـرتت وارد شد؛ زیرا تـمام احسانت تفضّل و همۀ نعمتت، آغاز و ابتدایی از سوی تو نسبت به آفریده‌هاست.

فَهٰا أَنَا ذٰا، یٰا إِلٰهیٖ وَاقِفٌ بِبَابِ عِزِّکَ وُقُوفَ الْمُسْتَسْلِمِ الذَّلِیلِ، وَسَائِلُکَ عَلَی الْحَیَاءِ مِنِّی سُؤٰالَ الْبَائِسِ الْمُعیِلِ مُقِرٌّ لَکَ بِأَنِّی لَمْ أَسْتَسْلِمْ وَقْتَ إِحْسَانِکَ إِلّٰا بِالْإِقْلَاعِ عَنْ عِصْیَانِکَ، وَلَمْ أَخْلُ فِی الْحَالَاتِ کُلِّهَا مِنِ امْتِنَانِکَ. فَهَلْ یَنْفَعُنِی یٰا إِلٰهیٖ إِقْرَارِی عِنْدَکَ بِسُوءِ مَا اکْتَسَبْتُ؟

و اینک من، ای خدای من بر درگاه عزّتت ایستاده‌ام؛ ایستادن فرمان‌بردار خوار و بر اساس حیا و شـرمم از تو درخواست‌کننده‌ام، درخواست‌کنندۀ بی‌نوای عیال‌وار. اقرار دارم به این‌که هنگام احسانت، جز برکنار ماندن از نافرمانی‌ات، فرمانی نبـرده‌ام؛ و در تـمام حالات از نیکی و احسانت، بی‌بهره نبوده‌ام. ای معبود من اقرارم نزد تو به زشتی اعمالی که مرتکب شده‌ام، آیا برایم سودی خواهد داشت؟

وَهَلْ یُنْجِینِی مِنْکَ اعْتِـرَافِی لَکَ بِقَبِیحِ مَا ارْتَکَبْتُ، أَمْ أَوْجَبْتَ لیٖ فیٖ مَقَامِی هٰذَا سُخْطَکَ، أَمْ لَزِمَنِی فیٖ وَقْتِ دُعَائیٖ مَقْتُکَ. سُبْحَانَکَ لاٰاَیْأَسُ مِنْکَ وَقَدْ فَتَحْتَ لیٖ بَابَ التَّوْبَهِ إِلَیْکَ، بَلْ أَقُولُ مَقَالَ الْعَبْدِ الذَّلِیلِ الظَّالِمِ لِنَفْسِهِ، الْمُسْتَخِفِّ بِحُرْمَهِ رَبِّهِ، الَّذِی عَظُمَتْ ذُنُوبُهُ فَجَلَّتْ، وَأَدْبَرَتْ أَیَّامُهُ فَوَلَّتْ.

و اعتـرافم به محضـر حضـرتت به بدی کرداری که از من صادر شده، آیا مرا از عذاب تو نجات خواهد داد؟ یا در این وضعی که هستم، خشم و غضبت را بر من حتم و واجب کردی؟ یا در وقت درخواستم، دشمنی‌ات ملازم من گشته؟! پاک و منزّهی، از تو ناامید نـمی‌شوم و حال آن‌که درِ توبۀ به محضـرت را به رویم گشوده‌ای، بلکه سخن می‌گویم، سخن بنده‌ای خوار، بنده‌ای ستم کننده به خویش، بنده‌ای که حرمت پروردگارش را سبک شمرده، بنده‌ای که گناهانش بزرگ شده و روی هم انباشته گشته و روزگارش از او روی‌گردان شده و به او پشت کرده.

حَتّٰى إِذَا رَأىٰ مُدَّهَ الْعَمَلِ قَدِ انْقَضَتْ، وَغَایَهَ الْعُمُرِ قَدِ انْتَهَتْ، وَأَیْقَنَ أَنَّهُ لاٰمَحِیصَ لَهُ مِنْکَ، وَلاٰ مَهْرَبَ لَهُ عَنْکَ، تَلَقَّاکَ بِالْإِنَابَهِ وَأَخْلَصَ لَکَ التَّوْبَهَ، فَقَامَ إِلَیْکَ بِقَلْبٍ طَاهِرٍ نَقِیٍّ، ثُمَّ دَعَاکَ بِصَوْتٍ حَائِلٍ خَفِیٍّ، قَدْ تَطَأْطَاَ لَکَ فَانْحَنىٰ، وَنَکَّسَ رَأْسَهُ فَانْثَنىٰ، قَدْ أَرْعَشَتْ خَشْیَتُهُ رِجْلَیْهِ، وَغَرَّقَتْ دُمُوعُهُ خَدَّیْهِ.

تا جایی که چون نظر می‌کند، می‌بیند زمان عمل سپری شده و نهایت عمر به پایان رسیده؛ و یقین می‌کند که برای او گریزگاهی از عذابت و پناهگاهی از کیفرت وجود ندارد. همراه انابه و ناله با حضـرتت روبه‌رو می‌شود و بازگشت و توبه را برای تو خالص می‌کند، پس با دلی پاک و پاکیزه در پیشگاهت می‌ایستد؛ سپس با ناله‌ای سوزناک و آهسته تو را می‌خواند، در حالی که در برابرت، سـر تواضع و فروتنی پایین انداخته تا جایی که از شدّت فروتنی خمیده گشته؛ و از خواری سـر به زیر افکنده، به طوری که قامت راستش کج شده؛ بیم و ترسش از عظمت تو، قدم‌هایش را به لرزه انداخته و اشک‌هایش صفحه رخسارش را فراگرفته.

یَدْعُوکَ بِیٰا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ، وَیٰا أَرْحَمَ مَنِ انْتَابَهُ الْمُسْتَـرْحِمُونَ، وَیٰا أَعْطَفَ مَنْ أَطَافَ بِهِ الْمُسْتَغْفِرُونَ، وَیٰا مَنْ عَفْوُەُ أَکْثَـرُ مِنْ نِقْمَتِهِ، وَیٰا مَنْ رِضَاهُ أَوْفَرُ مِنْ سَخَطِهِ، وَیٰا مَنْ تَحَمَّدَ إِلیٰ خَلْقِهِ بِحُسْنِ التَّجَاوُزِ وَیٰا مَنْ عَوَّدَ عِبَادَەُ قَبُولَ الْإِنَابَهِ، وَیٰا مَنِ اسْتَصْلَحَ فَاسِدَهُمْ بِالتَّوْبَهِ وَیٰا مَنْ رَضِیَ مِنْ فِعْلِهِمْ بِالْیَسِیـرِ، وَیٰا مَنْ کَافَأَ قَلِیلَهُمْ بِالْکَثِیـرِ، وَیٰا مَنْ ضَمِنَ لَهُمْ إِجَابَهَ الدُّعَاءِ، وَیٰا مَنْ وَعَدَهُمْ عَلیٰ نَفْسِهِ بِتَفَضُّلِهِ حُسْنَ الْجَزَاءِ.

تو را با این جملات می‌خواند: ای مهربان‌ترین مهربانان، و ای رحیم‌ترین کسی که درخواست‌کنندگان رحمت به او توجّه می‌کنند و ای بامحبّت‌ترین کسی که آمرزش خواهان گِرد او گردند و ای آن‌که گذشتش از انتقامش بیشتـر و خشنودی‌اش از خشمش افزون‌تر است. و ای آن‌که باگذشت نیکویش ستوده بودنش را به مخلوقش می‌نـمایاند؛ و بندگان را به پذیرفتـن توبه عادت می‌دهد؛ و اصلاح شدن تباه شدۀ آنان را با توبه به طلب صلاح کشانده است؛ و ای آن‌که از عمل بندگان، به اندکش خشنود است و عمل اندک آنان را پاداش فراوان می‌دهد و ای آن‌که اجابت دعای‌شان را ضامن شده، و به احسانش پاداش نیکو را به آنان وعده داده.

مٰا أَنَا بِأَعْصیٰ مَنْ عَصَاکَ فَغَفَرْتَ لَهُ، وَمٰا أَنَا بِأَلْوَمِ مَنِ اعْتَذَرَ إِلَیْکَ فَقَبِلْتَ مِنْهُ، وَمٰا أَنَا بِأَظْلَمِ مَنْ تَابَ إِلَیْکَ فَعُدْتَ عَلَیْهِ. أَتُوبُ إِلَیْکَ فیٖ مَقَامِی هٰذَا تَوْبَهَ نَادِمٍ عَلیٰ مٰا فَرَطَ مِنْهُ، مُشْفِقٍ مِمَّا اجْتَمَعَ عَلَیْهِ، خَالِصِ الْحَیَاءِ مِمّٰا وَقَعَ فیِهِ، عَالِمٍ بِأَنَّ الْعَفْوَ عَنِ الذَّنْبِ الْعَظِیمِ لاٰیَتَعَاظَمُکَ، وَأَنَّ التَّجَاوُزَ عَنِ الْإِثْمِ الْجَلِیلِ لاٰیَسْتَصْعِبُکَ، وَأَنَّ احْتِمالَ الْجِنَایَاتِ الْفَاحِشَهِ لاٰیَتَکَأَّدُکَ، وَأَنَّ أَحَبَّ عِبَادِکَ إِلَیْکَ مَنْ تَرَکَ الاِسْتِکْبَارَ عَلَیْکَ، وَجَانَبَ الْاِصْـرَارَ وَلَزِمَ الاِسْتِغْفَارَ. وَأَنَا أَبْرَأُ إِلَیْکَ مِنْ أَنْ أَسْتَکْبِـرَ، وَأَعُوذُ بِکَ مِنْ أَنْ أُصِـرَّ، وَأَسْتَغْفِرُکَ لِمٰا قَصَّـرْتُ فِیهِ، وَأَسْتَعِینُ بِکَ عَلیٰ مٰا عَجَزْتُ عَنْهُ.

من نافرمان‌ترین بندگان نافرمانت نیستم که او را بخشوده باشی، و فرومایه‌ترین کسی نیستم که نزد تو به عذرخواهی پرداخته باشد و تو از او پذیرفته باشی، و من ستمکارترین کسی نیستم که به سوی تو بازگشته و تو باز، بر وی عنایت فرموده باشی. در این مقام و وضعی که هستم، به درگاهت توبه می‌کنم؛ توبه پشیمانی که بی‌اختیار، گناهانی از او سـرزده و از آنچه بر سـرش آمده، در وحشت و ترس است؛ و از امور زشتی که در آن افتاده، خالصانه شـرمگین است. دانایم به این که گذشت از گناه بزرگ، در نظرت بزرگ نـمی‌آید؛ و بخشیدن معصیت‌گران بر تو سخت نـمی‌باشد؛ و تحمّل جنایات زشت و ناپسندی که از مردم بدکار صادر می‌شود، تو را به مشقّت و زحمت نـمی‌اندازد؛ و آگاهم به این که محبوب‌ترین بندگانت نزد تو کسی است که از سـرکشی و تکبـّر نسبت به تو دست بردارد و از پافشاری بر گناه دوری کند و استغفار را بر خود واجب بداند. و من از این که در برابر تو سـرکشی کنم، بیزارم؛ و از این که بر گناه پافشاری ورزم، به تو پناه می‌آورم؛ و نسبت به آنچه کوتاهی کردم، از تو آمرزش می‌خواهم؛ و بر آنچه از انجامش ناتوانم، از تو یاری می‌طلبم.

اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ، وَهَبْ لیٖ مٰا یَجِبُ عَلَیَّ لَکَ، وَعَافِنِی مِمَّا اسْتَوْجِبُهُ مِنْکَ، وَأَجِرْنِی مِمّٰا یَخَافُهُ أَهْلُ الْإِسَاءَهِ، فَإِنَّکَ مَلِی‌ءٌ بِالْعَفْوِ، مَرْجُوٌّ لِلْمَغْفِرَهِ، مَعْرُوفٌ بِالتَّجَاوُزِ، لَیْسَ لِحَاجَتِی مَطْلَبٌ سِوَاکَ، وَلاٰ لِذَنْبِی غَافِرٌ غَیْرُکَ، حَاشَاکَ وَلاٰ أَخَافُ عَلیٰ نَفْسِی إِلّٰا إِیّٰاکَ، إِنَّکَ أَهْلُ التَّقْوىٰ وَأَهْلُ الْمَغْفِرَهِ، صَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاقْضِ حَاجَتِی، وَأَنْجِحْ طَلِبَتِی، وَاغْفِرْ ذَنْبِی، وَاٰمِنْ خَوْفَ نَفْسِی، إِنَّکَ عَلیٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ، وَذٰلِکَ عَلَیْکَ یَسِیرٌ، آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ.

خداوندا بر محمّد و آلش درود فرست و حقوقی که بر عهدۀ من داری بر من ببخش و از عذابی که از جانب تو سزاوار آنم، مرا به سلامت دار و از اموری که بدکاران از آن می‌ترسند، پناهم ده مسلماً به گذشت از گنهکار قدرت داری و برای آمرزش، مورد امیدی به چشم‌پوشی از گناه معروفی، برای حاجتم محلّ ‌طلبی جز تو نیست و برای گناهم آمرزنده‌ای غیر تو وجود ندارد، حاشا که چنین نباشی. من بر خود به غیر از تو نـمی‌ترسم، تو اهل تقوا و آمرزشی، بر محمّد و آل محمّد درود فرست و حاجتم را روا کن و خواسته‌ام را برآور و گناهم را بیامرز و ترسم را ایمنی ده؛ همانا تو بر هر چیز توانایی و اموری که از تو خواستم، روا کردنش برای تو آسان است؛ دعایم را مستجاب کن، ای پروردگار جهانیان.

منبع: سایت منتظر
blog.montazer.ir/sahife